Dzieci czasami doświadczają większego lub mniejszego strachu. Często ten strach ma niewiele lub nic wspólnego ze stanem psychicznym rodziców. Jednak czasami świadome lub nieświadome zachowanie wewnętrzne i zewnętrzne rodziców mogą odgrywać dużą rolę.
Szczególnie w wieku przedszkolnym dzieci często mają 24-godzinne intuicyjne połączenie z uczuciami i nastrojami swoich rodziców. To oczywiste, że odczuwają strach, gdy rodzice przeżywają destrukcyjne konflikty, krzyczą na siebie, a przemoc werbalna lub fizyczna staje się codziennością.
Jednocześnie strach u dzieci może być również wyrazem ukrytego strachu rodziców, na przykład skrywanego lęku ojca przed niepowodzeniem albo perfekcjonizmu matki, który także jest rodzajem lęku. Duży wpływ może mieć stałe, lękowe nastawienie do świata, które w relacji z dziećmi rozwija jeden z rodziców, lub niepewność dorosłych co do roli rodzicielskiej i ich obawy przed popełnieniem błędów. Ta niepewność pojawia się także wtedy, gdy dziecko cierpi z powodu strachu, przez co tworzy się błędne koło.
Lęk dziecka związany jest z jego rozwojem
Generalnie jednak strach dzieci wynika z braku wiedzy i doświadczenia. Najmniejsze dzieci boją się obcych ludzi, twarzy i sytuacji. Później pojawia się strach przed rozłąką, ciemnością, zasypianiem i nowymi sytuacjami z obcymi ludźmi. Te lęki są związane z rozwojem mózgu, który jest olbrzymią, stale zmieniającą się, skomplikowaną siecią połączeń.
Wiele dzieci boi się, co się stanie, gdy zamkną oczy. Ich doświadczenie można porównać do reakcji niedoświadczonego biegacza, który dotychczas biegał tylko po wyznaczonych trasach w mieście, i nagle został wysłany do ciemnego lasu. W takiej sytuacji często pomaga fizyczna bliskość rodziców i trochę światła przy łóżku. Dzięki temu dziecko może powoli przyzwyczaić się do sytuacji i znaleźć własną, bezpieczną ścieżkę.
W tej fazie gotowość rodziców do bycia przy dziecku i jakość relacji mają kluczowe znaczenie. Spokojny dorosły, który ufa, że dziecko samo znajdzie właściwą drogę, to optymalne wsparcie. Natomiast nerwowy, zestresowany, sfrustrowany lub mentalnie nieobecny dorosły nie jest dobrym towarzyszem. Brak wewnętrznego spokoju i nieufność rodziców w odniesieniu do procesu uczenia się utrudniają rozwój dziecka.
Co rodzice mogą zrobić, kiedy dziecko się boi?
Kiedyś aspekt dotyczący stanu dorosłych nie był brany pod uwagę w rozważaniach na temat rozwoju dzieci. Przez pokolenia rodzicom radzono jedynie, aby tworzyli dla swoich dzieci bezpieczne, przewidywalne i stałe ramy, w których będą mogły rozwijać „zdrowe nawyki”. Bez wątpienia jest to ważne dla nauczenia się na przykład zasypiania.
Kombinacja naturalnej potrzeby organizmu do snu i zaufania w przewodnictwo rodziców pomaga dziecku udać się w ciemną i nieznaną trasę. Jeśli dziecko czuje się zagubione, zdezorientowane i przestraszone na tej drodze, a woła mamę lub tatę, ważne jest, aby otrzymało zrównoważony i pewny odzew. Pamiętaj jednak: dzieci muszą spać z własnej potrzeby, a nie dla rodziców!
Wielu rodziców potrzebuje takiego samego treningu, czyli rozwoju zdrowego wzorca zachowań w roli „trenera zasypiania”. Traktujcie czas spędzony z dzieckiem jako przywilej. Przez te pół godziny czy godzinę, kiedy jesteś blisko dziecka, możesz poczuć, jak ważni jesteście dla siebie nawzajem. Świadomie zrelaksuj się w tej sytuacji, nawet jeśli jest to trudne po długim dniu pracy.
Te same zasady obowiązują w radzeniu sobie ze strachem dzieci w wieku przedszkolnym. Traktuj to zjawisko poważnie, ale nie osobiście. Gdy trzyletnie dziecko mówi o potworach wyglądających spod łóżka, nie jest dobrym pomysłem zaprzeczanie ich istnieniu. Lepiej zachęcić je do narysowania tych potworów lub porozmawiać z nim na ten temat. Rysowanie jest formą wyrazu, w której ludzie czasami mogą się lepiej porozumieć niż słowami.
W jaki sposób rodzice reagują na lęki dziecka?
Odpowiedź na pytanie, co możemy zrobić jako rodzice, aby pomóc naszym dzieciom, gdy odczuwają strach, brzmi: okazać empatię i uznanie. Wśród rodziców można wyróżnić trzy typowe style:
- Nadopiekuńczy i zbyt zaniepokojeni rodzice, którzy tak naprawdę próbują uspokoić samych siebie lub nie mogą zaakceptować, że ich dzieci mają zupełnie normalne uczucia.
- Wyrozumiali rodzice, którzy potrafią odróżnić doświadczenia dziecka od własnych.
- Pragmatyczno-intelektualizujący rodzice, którzy nie oferują zbyt wiele bliskości.
Przykład: Dwuletnie dziecko budzi się w nocy z powodu burzy, płacze i woła mamę i tatę. Pierwszy rodzaj rodzica bierze dziecko do siebie, ale sam jest tak poruszony, że mija dużo czasu, zanim dziecko się uspokoi. Drugi rodzaj rodzica bierze dziecko do siebie, głaszcze i mówi: „Tak, wiem. Można się bardzo przestraszyć, gdy na zewnątrz tak grzmi i błyska, ale tutaj nic nam nie grozi”. Trzeci rodzaj rodzica trzyma dziecko przed sobą i tłumaczy fizykę burzy, mając nierealistyczne oczekiwania, że racjonalne „ja” dziecka będzie w stanie przyswoić te informacje.
Kiedy dziecko doświadcza strachu, zostajemy skonfrontowani z naszym pragnieniem jak najlepszego zabezpieczenia dziecka – i często chcemy oddzielić strach i jego przyczynę od dziecka. To piękna myśl, ale niestety niemożliwa do zrealizowania. Wczesne epizody w dzieciństwie są dobrą okazją dla rodziców do wyjścia z symbiozy z dzieckiem i nauczenia się, że najważniejszą rolą rodziców jest udostępnienie dziecku całego swojego doświadczenia życiowego i wglądu. Dzięki temu dziecko może rozwinąć własny sposób radzenia sobie z życiem.
Polecane artykuły
- Dzieci potrzebują uznania, a nie pochwał
- Jak reagować na ataki złości dziecka? Bezradność jako sposób na złość i agresję dziecka
- Dwuletnie dziecko nie chce spać. Co robić gdy dziecko budzi się w nocy i nie zasypia?
