Dziecko martwi się o zdrowie rodziców Czy powiedzieć dziecku o chorobie

Kiedy rodzic jest chory

Mój mąż cierpi na ciężką astmę. Choroba ta jest stałym elementem naszego codziennego życia od wielu lat. Mamy ośmioletniego syna i sądziłam, że również dla niego jest to normalny stan rzeczy. Jednak ostatnio zaczął wiele rozmyślać o chorobie swojego taty i bardzo się o niego martwić.

Dziecko martwi się o zdrowie rodziców Czy powiedzieć dziecku o chorobie przewlekłej ojca — Dziecko martwi się o zdrowie rodziców. Czy można powiedzieć dziecku o chorobie przewlekłej ojca? Zdjęcie: Pixabay

Mój syn martwi się o zdrowie taty

Od kiedy symptomy znacznie się nasiliły, zaczął stawiać bardzo wiele pytań, na przykład, jak szybko może przyjechać karetka albo czy tatę udałoby się uratować. Kiedy czytam mu bajkę na dobranoc, a tata zaczyna kaszleć, mówi mi, żebym lepiej go zostawiła i poszła pomóc tacie. Jest jeszcze wiele takich przykładów, które pokazują, jak bardzo się martwi. To sprawia, że nasze życie staje się smutne. Może powinniśmy powiedzieć mu więcej o tej chorobie? Boimy się, że to może być zbyt duży ciężar dla dziecka w tym wieku. Co mamy zrobić?

Powinnam chyba jeszcze wspomnieć, że ani ja, ani mąż nigdy nie rozmawiamy o chorobie, kiedy syn jest obok. Wydaje mi się, że całkiem dobrze ukrywamy przed nim nasze problemy. Jednak kilka dni temu poprosił nas, żebyśmy z nim o tym porozmawiali. Czy mamy wszystko mu uczciwie powiedzieć?

Odpowiedź Jespera Juula

Dzieci czują się odpowiedzialne za dobro i powodzenie swoich rodziców − to bardzo interesujący fenomen, rzadko dostrzegany przez dorosłych. Państwa syn jest tego dobrym przykładem. Już w tak młodym wieku martwi się o Was.

Jednak ta naturalna odpowiedzialność może łatwo przerodzić się w nadmiar odpowiedzialności. Dzieje się to w rodzinach, w których jedno lub oboje rodziców nie są w stanie przejąć odpowiedzialności za siebie albo za całą rodzinę, na przykład z powodu alkoholizmu, nadużywania narkotyków lub przez chorobę psychiczną. Takie dzieci potrafią rozmawiać już jak dorośli. Jednak ta nadodpowiedzialność jest dla nich zbyt dużym obciążeniem. Staje się trwałym elementem ich obrazu samych siebie oraz wpływa na ich przyszłe relacje z innymi ludźmi.

Nie wolno ukrywać przed dziećmi problemów

Odpowiedzialność, którą przejawia Pani syn jest zupełnie naturalna i nie stanowi dla niego obciążenia. Pisze Pani, że ukrywacie przed nim swoje troski. To przykład reakcji, która jest wprawdzie instynktowna, ale niezbyt odpowiednia w tej sytuacji. Dzieci wiedzą wszystko! Wiedzą, kiedy rodzice mają jakieś problemy, gdy któreś z nich ma romans albo że mamie źle się wiedzie. Wprawdzie nie zawsze znają szczegóły tych problemów, ale wyczuwają, że system w jakiś sposób stracił równowagę, i starają się ją przywrócić.

Najlepsza dla rozwoju dziecka jest szczerość

Co jest zatem najlepsze dla zdrowia psychicznego dzieci i ich rozwoju osobistego i społecznego? Odpowiedź można streścić w dwóch zdaniach: Misją rodziców nie jest ochrona dzieci przed bólem i przeciwnościami losu. Ich zadaniem jest raczej pokazanie na swoim przykładzie, jak można radzić sobie w życiu mimo bólu i trudności.

Dlatego myślę, że Pani mąż powinien porozmawiać z synem o chorobie, o bólu, lęku i odpowiedzialności, która na niego spadła. Mógłby zacząć, na przykład, w taki sposób: „Przez wiele lat myśleliśmy, że najlepiej będzie ukrywać przed tobą moją chorobę. Chcieliśmy chronić cię przed troskami i zmartwieniem. Teraz jednak zauważyliśmy, że to był błąd. I dlatego chciałbym ci opowiedzieć, co to za choroba i jak sobie z nią radzę…”.

Nie można chronić dziecka przed problemami

Musi Pani razem z mężem pokonać naturalny odruch ochraniania syna przed Waszym problemem. Pomyślcie, że dzieciństwo spędzone w nienaturalnej przestrzeni ochronnej bez żadnych trosk – które stało się tak popularne w naszej części świata – odbiera dzieciom bardzo elementarne umiejętności. Nie pozwala im ćwiczyć kompetencji, które będą im niezwykle potrzebne, kiedy wejdą w wiek nastoletni i w dorosłość.

Śmierć jest obecna w Waszej rodzinie. Prawdopodobieństwo, że mąż umrze w trakcie napadu astmy, jest bardzo małe, ale lęk przed tym niebezpieczeństwem stał się trwałym elementem Waszego życia. Im bardziej będziecie go ignorować albo izolować, tym większe będą jego skutki dla całej rodziny.

Kompetencje relacyjne w edukacji Reklama książki — Kompetencje relacyjne w edukacji. Reklama najnowszej książki Jespera Juula

Dzieci przechodzą fazę intensywnego myślenia o śmierci mniej więcej w wieku sześciu lat. Zmagają się wtedy z myślą o śmierci rodziców i swojej własnej. Dlatego Państwa ośmioletni syn posiada już odpowiednią filozoficzną podbudowę. Proponuję, abyście oboje dzielili się z nim swoimi myślami i uczuciami, kiedy się czymś martwicie, jesteście nieszczęśliwi albo przestraszeni.

Gdy mężowi przydarzy się napad kaszlu w nocy, może Pani spytać następnego dnia syna, czy to słyszał i czy czuł lęk. A kiedy znowu będzie siedział zamyślony, proszę go zapytać, czy nie myślał właśnie o chorobie taty. Proszę nie odpowiadać na jego słowa pocieszaniem, lecz okazać solidarność z jego uczuciami.

Najlepszym lekarstwem na nadmiar odpowiedzialności jest zachęcanie syna do bycia dzieckiem. Niech jak najwięcej bawi się z kolegami i cieszy się dziecięcą nieodpowiedzialnością. W ten sposób jego szczególna rodzina dostarczy mu dodatkowych doświadczeń i wiedzy, które przydadzą mu się na jego drodze w dorosłość.