Nastolatki nie są okropne, tylko żyją w destrukcyjnych relacjach z rodzicami

Jak sobie radzić z nastolatkami?

Pytanie matki

Jestem matką dwóch nastolatków. Potrzebuję nie tylko rady, ale wręcz konkretnych przykładów, jak mam sobie z nimi radzić. Ich biologiczny ojciec nie jest już moim mężem, natomiast mój wieloletni partner niedawno zmarł, dlatego wychowuję ich sama. Mój najmłodszy syn miał bardzo bliską relację z ojczymem, a teraz korzysta z pomocy psychologicznej, żeby poradzić sobie z jego stratą.

Poczucie winy i wyrzuty sumienia matki

Sprawa, która mnie najbardziej martwi w mojej rodzinie, to kwestia szacunku. Bardzo często jestem przez moje dzieci boleśnie krytykowana, a potrafią one trafiać w moje czułe punkty. Obrażam się wtedy na nich i robi się z tego taka wzajemna walka na przeczekanie. Zaraz potem zaczynam siebie zadręczać, ponieważ mam poczucie, że jestem im coś winna, skoro przez rozwód z ich ojcem zniszczyłam im dzieciństwo. Dlatego zawsze pierwsza ustępuję.

Jest mi jednak trudno, ponieważ mam poczucie, że nasza miłość zamieniła się w jakiś rodzaj handlu wymiennego. Ktoś stale czegoś ode mnie żąda i mam już tego szczerze dosyć. Nie wiem jednak, jak poradzić sobie z reakcjami moich synów. Wiem, że powinnam stawić im opór, kiedy mnie obwiniają albo krytykują, ale w tej chwili potrafię tylko zdobyć się na czcze groźby pod ich adresem.

Nastolatki relacjach z rodzicami Jak sobie radzić z nastolatkami Zmiana zachowania nastolatków — Nastolatki w relacjach z rodzicami. Jak sobie radzić z nastolatkami? Zmiana zachowania wobec nastolatków. Zdjęcie: Pixabay

Odpowiedź Jespera Juula

Zanim odpowiem na Pani pytanie, chciałbym powiedzieć parę słów o relacjach rodziców z dziećmi, czy też po prostu o wszystkich relacjach między ludźmi, którzy się kochają. Otóż pewne zachowania w ramach takich relacji – na przykład takie jak Pani syna – mogą trwać tylko wtedy, kiedy druga strona w pewien sposób z nimi „współdziała”. A kiedy zmieni się zachowanie tej drugiej strony, to zmienia się także cała relacja. Może nie zawsze tak, jakbyśmy sobie to wyobrażali, ale niemal zawsze na lepsze.

Jeśli miałbym scharakteryzować Pani zachowanie na bazie opisu, który otrzymałem, to musiałbym powiedzieć, że było ono zdeterminowane przez wyrzuty sumienia, poczucie winy i złość. W tej chwili wygląda to tak, jakby Pani synowi rzeczywiście udało się Panią w pewien sposób zniewolić. Być może nigdy by do tego nie doszło, gdyby nie Pani poczucie winy. W tej chwili można także tłumaczyć jego zachowanie śmiercią ojczyma, którego kochał.

Potrzeby matki i zachowania autodestrukcyjne

Zasadniczo nigdy nie jest mądrze zmieniać swoje postępowanie pod kątem tego, czy wpłynie ono zgodnie z naszymi oczekiwaniami na drugą stronę. Należy raczej kierować się tym, czego sami chcemy lub nie chcemy. Mówiąc wprost: Proszę spytać samą siebie, co jest najlepsze dla Pani, a nie o to, co jest najwygodniejsze lub najprostsze do zrobienia.

Proszę się zastanowić, co musiałoby się stać, żeby przestała Pani zachowywać się autodestrukcyjnie? Gdy znajdzie Pani odpowiedzi na te pytania, odczuje Pani dużą ulgę i odnajdzie jasność co do tego, jaka jest Pani prawda w relacji z synem.

Będąc w tym punkcie, z łatwością znajdzie Pani także odpowiednie słowa w rozmowach z nim, które pokażą mu, jaką osobą Pani jest. On i inne osoby dostrzegą w Pani zachowaniu tę zmianę – świadomie lub nie – i także zmienią odpowiednio do tego swoje postępowanie. Oczywiście, należy wiedzieć, że takie poszukiwanie siebie może potrwać kilka tygodni lub miesięcy. Jednak proszę nie rozmyślać o tym, jaka może być reakcja Pani syna, ponieważ jeśli zacznie się Pani tym kierować, wtedy będzie Pani poszukiwała kompromisów. Cała zmiana podejścia okaże się tylko poszukiwaniem strategii manipulowania zachowaniem syna, przez co jeszcze bardziej straci Pani w jego oczach wiarygodność i autorytet.

Zmiana zachowania wobec nastolatków

Kompetencje relacyjne w edukacji Reklama książki — Kompetencje relacyjne w edukacji. Reklama najnowszej książki Jespera Juula

Czy to wydaje się trudne? Owszem, to jest trudne, ale jest także warte całej pracy, jaką w to trzeba włożyć. W rzeczywistości ten proces to największy prezent, jaki każdy z nas otrzymuje od swoich dzieci. Często się zdarza, że nawet nie otwieramy tego prezentu, ponieważ zatrzymujemy się na przekonaniu, że nasze dzieci są „niedobre” i źle nas traktują. Nastolatki nie dają się zbyć takimi frazesami. Swoim zachowaniem trafiają nas dokładnie tam, gdzie bardzo tego nie chcemy, a jednocześnie najbardziej potrzebujemy.

Może Pani być pewna, że syn wpadnie we wściekłość, kiedy zobaczy i usłyszy swoją „nową” mamę. Ale to tylko dlatego, że do tej pory znał jedynie jej najmilszą, najtroskliwszą i najbardziej ustępliwą wersję. Pani syn nauczył się, że groźby są Pani odmianą miłości. Oczywiście, kiedy skończy Pani z groźbami, będzie jednocześnie zagubiony i wściekły, ale w waszej relacji pojawi się przez to więcej życia. Po kilku latach oboje będziecie się dziwić, jak to się stało, że wasza relacja mogła kiedyś zejść na takie manowce.

Zaproszenie dziecka do działania

Groźby to część pewnej strategii działania, tak samo jak obietnice. Strategie są potrzebne, kiedy w relacji między dwojgiem ludzi dochodzi do walki albo jedna strona chce manipulować drugą. W Pani sytuacji ważniejsze jest raczej to, aby odnalazła Pani swoją wewnętrzną pewność, jak chciałaby Pani ułożyć swoje relacje z synem. On musi poczuć się zaproszony przez Panią do tego, co Pani mówi, a nie zmuszony lub zmanipulowany. Małe ostrzeżenie na koniec: prawdopodobnie Pani wyobrażenie o tym, co to znaczy „dobra matka”, zmieni się teraz już na zawsze.