Sztuka dialogu w rodzinie. Jak rozmawiać z rodziną o ważnych sprawach?

Jak ćwiczyć w rodzinie sztukę dialogu?

Czy kiedy rodzina stoi przed jakąś ważną decyzją, powinno się także pytać o zdanie dzieci? Jak można prowadzić w rodzinie dialog albo negocjacje?

Sztuka dialogu w rodzinie Jak rozmawiać z rodziną o ważnych sprawach — Sztuka dialogu w rodzinie. Jak rozmawiać z rodziną o ważnych sprawach? Zdjęcie: Pixabay

Odpowiedź Jespera Juula

„Nie mamy na to czasu” − to najczęstsza wymówka, dlaczego nie udaje się omówić jakiegoś problemu wspólnie całą rodziną. To nieprawda: mamy na to czas, tylko że prościej jest podejmować decyzje bez konieczności wykładania własnych argumentów i wchodzenia w dialog z innymi.

Każda rodzina potrzebuje czasu, żeby dojść do wspólnej decyzji. Może się zdarzyć, że nikomu nie zależy na dyskusji, i dlatego podejmowanie decyzji trwa dłużej. Inni z kolei z łatwością i precyzyjnie wyrażają to, o co im chodzi, albo czego sobie nie życzą, i wtedy rozwiązania znajdują się bardzo szybko. A jeszcze inni po prostu mają zasadę, że wspólne decyzje muszą zabierać dokładnie tyle czasu, ile potrzeba.

Proces podejmowania decyzji w rodzinie

Musimy także zdawać sobie sprawę, że czym innymi jest przedmiot naszej dyskusji i decyzji, a czym innym proces jej poszukiwania. Proces podejmowania decyzji jest dużo ważniejszy niż sama decyzja.

Dlaczego? Dlatego że główną ideą i celem każdej rodziny powinna być wspólnota. A żeby funkcjonować jako wspólnota, potrzebny jest dialog między jej członkami.

Potrzebny jest ktoś, kto będzie się przysłuchiwał, kiedy ktoś inny mówi. I wszystkie strony muszą mieć możliwość przedstawienia swoich oczekiwań. Brzmi to bardzo prosto, ale w praktyce nie jest proste. Dla niektórych może okazać się nawet bardzo trudne. Dotyczy to zwłaszcza osób, które dorastały w rodzinach, gdzie nauczyły się, że bycie „wartościowym” polega przede wszystkim na siedzeniu cicho i byciu prawie niezauważalnym.

Sztuka dialogu w nowej rodzinie

Dlatego wielu z nas dopiero w swoich nowych rodzinach uczy się sztuki dialogu. Warunkiem podstawowym jest wzajemna ciekawość swojego punktu widzenia i opinii. Ktoś mógłby jeszcze dodać: akceptacja innych punktów widzenia. Według mnie, nie jest to jednak najlepszy punkt wyjścia do dialogu. Bo jeśli coś z góry akceptuję, to nie muszę się tym w ogóle zajmować. Wolę przedstawiać to w ten sposób, że należy każde zdanie uważać za konstruktywne i znaczące.

Szacunek w rodzinie powstaje przez udany dialog i zbieranie wspólnych, cennych doświadczeń. Każdy członek rodziny powinien wypowiadać się w sposób możliwie najbardziej osobisty. Każdy powinien mówić tylko w swoim imieniu i o sobie, a nie o kimś innym lub za kogoś innego. Tylko wtedy, gdy będziemy wiedzieć, co jest dobre, a co złe dla każdego z nas, będziemy w stanie podjąć decyzję, która jest dobra dla wszystkich.

A ponieważ wszyscy ciągle się zmieniamy i rozwijamy, to taki sposób komunikacji trzeba praktykować wciąż na nowo. Nigdy nie możemy zakładać czyjegoś punktu widzenia albo czyichś celów w rodzinie jako oczywistych.

Jak mamy rozmawiać?

Weźmy za przykład parę, w której każdy ma inne potrzeby odnośnie do towarzystwa znajomych. Jedna osoba chętnie przebywa wśród ludzi, a druga woli zaszyć się w swoim pokoju i jak najmniej spotykać się z innymi. Cel dialogu w takiej parze będzie polegał na tym, żeby każdy z partnerów otrzymał dostatecznie dużo tego, czego potrzebuje, a jak najmniej tego, co wymaga od niego przezwyciężenia się. Dlatego obie strony muszą wyrażać się bardzo osobiście i szczegółowo. Dodatkowo w poszukiwaniu rozwiązań musi zawsze być możliwość wypróbowywania różnych rzeczy i eksperymentowania.

W trakcie takiej rozmowy sami musimy sobie najpierw zadać pytanie, co nam się nie podoba, co sprawia, że czujemy się źle i jakie są nasze doświadczenia w danej dziedzinie.

Kompetencje relacyjne w edukacji Reklama książki — Kompetencje relacyjne w edukacji. Reklama najnowszej książki Jespera Juula

A zatem musimy uczciwie zastanowić się, dlaczego tak nam zależy na towarzystwie innych osób, czym są dla nas wyjścia do przyjaciół, w jaki sposób nas wzbogacają, czy są istotną wartością czy tylko starym przyzwyczajeniem? Każda ze stron musi także umieć znaleźć odpowiednie słowa na wyrażenie swojej frustracji.

Dialog w rodzinie wymaga czasu

Następnie można poeksperymentować z różnymi rozwiązaniami, aż uda się osiągnąć wspólny cel albo obie strony stwierdzą, że nie jest to możliwe. Podczas takich eksperymentów cały czas potrzebna jest rozmowa, żeby móc rozważyć, czy zbliżamy się do wspólnego celu, czy też każdy idzie w swoją stronę. Takie dyskusje wymagają czasu. Niekiedy może to być jeden wieczór albo tydzień, a niekiedy kilka lat.

Wielu może odczuwać frustrację, że dialog wymaga tak dużo czasu. Jeśli dorastaliśmy w rodzinach o despotycznym charakterze, to powolność jakiegoś procesu może nam się kojarzyć z brakiem skuteczności, głupotą albo niezdolnością do podejmowania decyzji. Trzeba być bardzo czujnym na tego rodzaju schematy myślowe wyniesione z przeszłości, ponieważ są dla nas nazbyt oczywiste i łatwo prowadzą do walki w rodzinie.